Hiện nay các quốc gia trên thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng đang phải đối mặt với sự gia tăng nhanh chóng của các bệnh không lây nhiễm. Trong đó, bệnh đái tháo đường chiếm tỉ lệ tử vong đứng thứ 3 và trung bình trong 25 người thì có 1 người bị bệnh đái tháo đường. Đáng báo động, tỷ lệ người mắc bệnh đái tháo đường đang ngày càng trẻ hóa. Theo đó, rất nhiều người trong độ tuổi 25-30 mắc bệnh mà không biết, có những trường hợp trẻ em mới 12, 13 tuổi đã mắc bệnh. Nhằm nâng cao nhận thức toàn cầu về bệnh đái tháo đường, Tổ chức Y tế Thế giới lấy ngày 14/11 hằng năm là Ngày Đái tháo đường Thế giới. Năm 2018, chủ đề Ngày Đái tháo đường Thế giới là: “Gia đình cùng hành động sớm phòng chống bệnh đái tháo đường”.
|
Khám sàng lọc tăng huyết áp và đái tháo đường cho người dân xã Vô Tranh, huyện Hạ Hòa |
Tại tỉnh Phú Thọ, theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, hiện nay các trung tâm y tế huyện, thị thành, bệnh viện đang quản lý và điều trị ngoại trú cho gần 9.000 người bệnh đái tháo đường. Tuy nhiên, điều đáng báo động là đa số người bệnh đái tháo đường không hề biết mình bị mắc bệnh, nên không điều trị và một số người bệnh điều trị không đúng phác đồ, đến khi bệnh nặng lên, kèm theo các biến chứng thì mới đi điều trị. Vừa qua, kết quả sàng lọc cho 1000 đối tượng có nguy cơ cao tại 2 xã Thanh Đình (TP. Việt Trì) và Hương Nộn (huyện Tam Nông) cho thấy, tỷ lệ mắc đái tháo đường và tiền đái tháo đường chiếm tới 22%.
BSCKI. Nguyễn Tiến Sâm - Phó trưởng khoa Khoa Phòng chống bệnh không lây nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết: "Tiểu đường là bệnh mãn tính xảy ra hoặc là do tuyến tụy không có khả năng sản xuất ra đủ lượng hóc-môn insulin cần thiết để điều tiết lượng đường trong máu, hoặc khi cơ thể không có khả năng sử dụng insulin một cách hiệu quả. Tăng đường huyết, hoặc lượng đường trong máu tăng là dấu hiệu chung của bệnh tiểu đường và từ đó sẽ gây hủy hoại nghiêm trọng đối với nhiều cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là hệ thần kinh và mạch máu. Tiểu đường type 1 là khi cơ thể không tự sản xuất được insulin, với type bệnh này thì hầu như không thể phòng tránh được. Tiểu đường tuýp 2 là hệ quả của việc cơ thể không sử dụng được insulin một cách hiệu quả. Tiểu đường type 2 chiếm 90% tổng số người mắc bệnh tiểu đường trên toàn cầu và phần lớn là do thừa cân béo phì và ít hoạt động thể lưc. Các triệu chứng của tuýp 2 có thể tương tự như tuýp 1 nhưng các triệu chứng thường không rõ rệt và dễ bị bỏ qua. Vì vậy, bệnh tiểu đường type 2 thường chỉ được chẩn đoán sau một vài năm mắc bệnh và khi đã xuất hiện các biến chứng của bệnh".
Bệnh tiểu đường có thể làm gia tăng nguy cơ tử vong sớm, cũng như các biến chứng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy thận, cắt cụt chi, giảm hoặc mất thị lực và các tổn thương hệ thần kinh. Với các trường hợp thai sản, việc thiếu kiểm soát bệnh tiểu đường có thể dẫn đến tử vong bào thai và các biến chứng khác. Ngoài tác động sức khỏe thì bệnh tiểu đường và các biến chứng liên quan của nó cũng dẫn tới các thiệt hại đáng kể về kinh tế đối với người bệnh, với gia đình và xã hội thông qua các chi phí trực tiếp về y tế cũng như mất năng xuất lao động và thu nhập.
Trước thực trạng gia tăng của bệnh đái tháo đường, nhiều hoạt động phòng chống bệnh đái tháo đường đã và đang được tích cực triển khai trên địa bàn tỉnh. Hiện nay, các trung tâm y tế, bệnh viện trên toàn tỉnh đã thành lập đơn vị tư vấn, quản lý điều trị ngoại trú người bệnh đái tháo đường; tăng cường khả năng tiếp cận với các dịch vụ và thuốc thiết yếu cho người mắc bệnh tiểu đường ngay tại tuyến y tế cơ sở. Việc tổ chức khám và lập hồ sơ quản lý sức khỏe cá nhân miễn phí cho người dân tại 277 trạm y tế đã giúp phát hiện thêm nhiều trường hợp người bệnh mắc đái tháo đường để đưa vào quản lý và điều trị. Công tác y tế dự phòng, phát hiện sớm và nâng cao nhận thức của người dân về cách phòng, tránh bệnh đái tháo đường và các biến chứng được đẩy mạnh. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tăng cường công tác tuyên truyền về bệnh đái tháo đường thông qua các buổi truyền thông trực tiếp, hệ thống đài phát thanh xã, phường, thị trấn...; tổ chức các lớp tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn và củng cố mạng lưới thông tin, giám sát, thống kê, dự phòng bệnh; chỉ đạo, hướng dẫn trung tâm y tế 13 huyện, thị, thành xây dựng kế hoạch triển khai chương trình phòng chống bệnh đái tháo đường tại cơ sở; tổ chức khám sàng lọc phát hiện sớm tiền đái tháo đường và đái tháo đường cho người dân... Các hoạt động trên đã góp phần nâng cao nhận thức về tác động của bệnh tiểu đường đối với gia đình và mạng lưới hỗ trợ của những người bị ảnh hưởng; thúc đẩy vai trò của gia đình trong việc quản lý, chăm sóc, phòng ngừa bệnh tiểu đường trong đó, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tầm soát sớm bệnh, giảm thiểu nguy cơ biến chứng, từ đó hạ tỉ lệ tử vong cũng như giảm chi phí điều trị đối với người bệnh.
Theo các chuyên gia y tế, để phòng chống bệnh tiểu đường, người dân cần đảm bảo duy trì cân nặng hợp lý; vận động thể lực tích cực, đều đặn ít nhất 30 phút hàng ngày với cường độ vừa phải; có chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm nhiều hoa quả và rau xanh, giảm đường và chất béo bão hòa; không hút thuốc lá; thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe và xét nghiệm đường máu tại các cơ sở y tế. Người mắc bệnh vẫn có thể sống khỏe và có cuộc sống bình thường nếu được phát hiện sớm, tuân thủ việc dùng thuốc và thực hiện chế độ dinh dưỡng, vận động theo lời khuyên của thầy thuốc./.
Nguyễn Hiền