Tại Việt Nam, bệnh tay chân miệng thường lưu hành quanh năm và gặp ở hầu hết 63 tỉnh, thành phố, thường ghi nhận số mắc gia tăng vào khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 11. Theo hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm từ đầu năm 2021 đến nay, cả nước ghi nhận 17.451 trường hợp mắc bệnh tay chân miệng, trong đó có 04 trường hợp tử vong tại Kiên Giang (02), An Giang (01) và Long An (01). So với cùng kỳ năm 2020, số mắc tăng 4 lần và gia tăng chủ yếu khu vực miền Nam và cục bộ tại một số tỉnh, thành phố như: Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Long An, Đồng Tháp, An Giang. Tại Phú Thọ, từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh ghi nhận 9 trường hợp mắc tay chân miệng. Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh và thuốc điều trị đặc hiệu. Khi có các dấu hiệu nghi ngờ tay chân miệng, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám và tư vấn cụ thể các cách chăm sóc trẻ để phòng ngừa biến chứng xảy ra.
Các nốt ban hồng xuất hiện ở bàn tay, lòng bàn chân, quanh miệng và trong miệng là những dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng ở trẻ
ThS. Cù Thị Bích Hạnh - Trưởng khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Phú Thọ, cho biết: “Dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng ở trẻ bao gồm: Giai đoạn khởi phát, thường không có biểu hiện đặc trưng nào, trẻ có thể bị mệt mỏi, sốt nhẹ, đau họng, sổ mũi diễn ra trong vài ngày. Sau đó những triệu chứng nặng hơn có thể xảy ra trong giai đoạn toàn phát. Trong giai đoạn này, trẻ xuất hiện các nốt ban hồng trong lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân, loét phía trong miệng, đầu lưỡi, vòm miệng, lợi có thể bị sưng và đau đớn. Một số vết loét cũng có thể xuất hiện xung quanh cơ quan sinh dục ở trẻ, tổn thương da có mụn nước ở đầu gối, vùng da rát đỏ… Trẻ có thể bị sốt nhẹ hoặc sốt cao không hạ, trẻ bỏ ăn, nôn, tăng tiết nước bọt, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, mệt mỏi, quấy khóc…”
Trẻ bị tay chân miệng thường diễn biến nhẹ nên được chỉ định chăm sóc và điều trị tại nhà, tuy nhiên, nếu như trẻ em có những dấu hiệu sau, tình trạng tay chân miệng đang ở mức nguy hiểm và cần được nhập viện điều trị ngay lập tức:
Trẻ quấy khóc liên tục kéo dài: Trẻ có thể quấy khóc do cảm giác đau đơn từ các vết loét, nhưng đây cũng là một dấu hiệu cảnh báo tình trạng nhiễm độc thần kinh giai đoạn sớm. Đặc điểm nhận biết là trẻ có thể quấy khóc cả đêm hoặc ngủ không thẳng giấc, giấc ngủ thường kéo dài khoảng 15 – 20 phút nhưng trẻ thường xuyên bị giật mình. Vì thế nếu thấy trẻ khóc liên tục, phụ huynh tuyệt đối không nên chủ quan để phòng tránh nguy cơ nhiễm độc thần kinh tiến triển thành viêm não.
Sốt cao liên tục không hạ: Khi bệnh tay chân miệng ở trẻ em trở nặng, thân nhiệt trẻ có thể sẽ tăng cao rất nhanh trên 38,5oC. Cơn sốt kéo dài liên tục hơn 48h và việc điều trị bằng paracetamol không đạt hiệu quả. Tình trạng này cho thấy mức độ viêm rất mạnh trong cơ thể trẻ gây nhiễm độc thần kinh. Lúc này trẻ cần được nhập viện khám và điều trị càng sớm càng tốt.
Trẻ giật mình thường xuyên: Tình trạng giật mình thường xuyên là một dấu hiệu nguy hiểm của bệnh tai chân miệng. Đây có thể là triệu chứng cảnh báo tình trạng nhiễm độc thần kinh. Phụ huynh cần chú ý quan sát tần suất trẻ bị giật mình có diễn ra thường xuyên hay không, kể cả khi trẻ đang trong trạng thái tỉnh táo.
Để chủ động phòng chống bệnh tay chân miệng, người dân và cộng đồng cần thực hiện các biện pháp sau:
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày (cả người lớn và trẻ em), đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ.
Thực hiện tốt vệ sinh ăn uống: ăn chín, uống chín; vật dụng ăn uống phải đảm bảo được rửa sạch sẽ trước khi sử dụng (tốt nhất là ngâm tráng nước sôi); đảm bảo sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày; không mớm thức ăn cho trẻ; không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi; không cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay, vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa, thìa, đồ chơi chưa được khử trùng.
Thường xuyên lau sạch các bề mặt, dụng cụ tiếp xúc hàng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.
Không cho trẻ tiếp xúc với người bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh.
Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, phân và các chất thải của người bệnh phải được thu gom và đổ vào nhà tiêu hợp vệ sinh.
Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh cần đưa trẻ đi khám hoặc thông báo ngay cho cơ quan y tế gần nhất./.
Đỗ Hằng