Ba đường lây truyền HIV chủ yếu từ mẹ sang con là qua bánh rau khi mang thai, qua máu và dịch âm đạo khi chuyển dạ đẻ, qua sữa khi cho con bú.
Khi mang thai, vi rút HIV từ máu của mẹ nhiễm HIV qua rau thai để vào cơ thể thai nhi. Sự lây truyền HIV trong thời kỳ mang thai có thể xảy ra sớm ngay khi thai nhi mới được 8 tuần tuổi và có thể kéo dài trong suốt thai kỳ.
Khi sinh con, vi rút HIV từ nước ối, dịch tử cung, dịch âm đạo của mẹ xâm nhập vào đứa trẻ tại thời điểm đứa trẻ “đi qua” đường sinh dục của mẹ để ra ngoài. Vi rút HIV cũng có thể từ trong máu mẹ xâm nhập qua các vết loét ở cơ quan sinh dục mẹ mà dính vào cơ thể của trẻ sơ sinh. Khoảng 50-60% số trẻ em bị lây nhiễm từ mẹ được cho là bị lây truyền trong khi sinh.
Khi cho con bú, với nồng độ không cao nhưng vi rút HIV vẫn có trong sữa mẹ nên nó có thể lây nhiễm cho trẻ khi chúng bú sữa người mẹ nhiễm HIV. Khi trẻ bú mẹ, HIV từ sữa mẹ có thể xâm nhập qua niêm mạc miệng, lưỡi, lợi và lây nhiễm cho trẻ, nhất là trong trường hợp trẻ có các viêm nhiễm trong khoang miệng. Hoặc trong trường hợp vú mẹ có viêm nhiễm, có vết nứt hay khi trẻ mọc răng cắn gây chảy máu thì HIV có thể theo máu vào miệng trẻ, xâm nhập qua niêm mạc trong khoang miệng và gây nhiễm HIV cho trẻ.
Để phòng, chống lây truyền HIV từ mẹ sang con, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (từ 15 đến 49 tuổi) cần biết đến nguy cơ dễ bị lây nhiễm HIV của phụ nữ để áp dụng các biện pháp dự phòng, thực hiện các hành vi an toàn. Trước khi kết hôn, trước khi định có thai hoặc khi đã có thai nên đến các cơ sở y tế xét nghiệm HIV để được tư vấn. Nếu mang thai khi đã bị nhiễm vi rút HIV, người mẹ cần đến các cơ sở y tế để được tư vấn sử dụng sớm các loại thuốc kháng vi rút HIV giúp giảm nguy cơ lây truyền sang con. Khi người mẹ đã uống thuốc đúng, cần xét nghiệm máu từ 3 đến 6 tháng/lần. Trẻ sinh ra từ người mẹ nhiễm HIV không nên bú sữa mẹ, cần nuôi trẻ bằng các loại sữa thay thế. Đồng thời trẻ cần được tiếp tục theo dõi và điều trị theo đúng phác đồ./.
Hà Hoài Thu