Nguyên nhân gây bệnh trào ngược dạ dày – thực quản
Có nhiều nguyên nhân của bệnh TNDD-TQ như van tâm vị – dạ dày yếu (đóng mở không đều, hoặc đóng không kín) làm cho dịch dạ dày trào ngược lên thực quản; chức năng hoạt động của các cơ co bóp thực quản yếu; cơ co bóp thực quản bị yếu bẩm sinh hay gặp ở các bệnh nhi, người cao tuổi; lượng chất nhày bảo vệ niêm mạc thực quản ít dần bởi viêm loét thực quản do dịch vị trào ngược lên; tình trạng dư thừa acid HCl và các enzym tiêu hóa trong dạ dày hoặc do sự trì trệ trong quá trình tiêu hóa, để thức ăn bị ứ đọng lâu trong dạ dày (sa dạ dày, viêm loét dạ dày, hẹp môn vị, polyp…).
Ngoài ra, béo phì, bệnh thoát vị dạ, mang thai, nghiện thuốc lá, uống rượu bia, ăn một số gia vị cay, nóng sẽ làm trầm trọng thêm hội chứng TNDD-TQ.
 |
| Ảnh minh họa |
Triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản
Các triệu chứng thường xuất hiện sau khi ăn hoặc về đêm. Thường gặp nhất là ợ (ợ hơi, ợ nóng, ợ chua). Ợ nóng là cảm giác nóng rát từ dạ dày hay vùng ngực dưới, lan hướng lên cổ, có khi đến tận vùng hạ họng, mang tai, kèm theo đó là vị chua trong miệng (do dịch dạ dày trào ngược lên thực quản tiếp xúc với niêm mạc thực quản gây cảm giác nóng, nóng rát). Ợ chua xảy ra nhiều nhất vào buổi sáng và tăng lên sau khi ăn no, đầy bụng khó tiêu, uống rượu, ăn chua (dấm, chanh, bún…) hoặc khi cúi gập người về phía trước, khi nằm nghỉ.
Buồn nôn, nôn thường xuất hiện khi ăn quá no hoặc nằm ngay sau khi ăn. Lý do là các chất trào ngược lên thực quản không chỉ là hơi, dịch tiêu hóa mà cả thức ăn khiến người bệnh có cảm giác buồn nôn, nôn.
Đau, tức ngực, người bệnh có cảm giác bị thắt ở ngực, đè ép, xuyên ra lưng và cánh tay làm mọi người lầm tưởng rằng bệnh của tim mạch hoặc bệnh của phổi. Ở trẻ em có dấu hiệu nôn trớ, chất nôn có mùi chua của dịch dạ dày. Để chẩn đoán, ngoài các biểu hiện lâm sàng cần nội soi dạ dày- thực quản và sinh thiết để đánh giá tình trạng niêm mạc và xét nghiệm dịch vị dạ dày.
Biến chứng của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản
TNDD-TQ dễ dẫn đến viêm loét thực quản. Nếu nặng và kéo dài có thể làm hẹp thực quản và viêm, loét thực quản cũng có thể gây chảy máu.
Đặc biệt ở những đối tượng nhạy cảm như trẻ em và người già, có thể gây nên viêm phổi do hít dịch trào ngược vào đường thở.
Trong trường hợp bệnh diễn ra trong thời gian dài mà không được điều trị, niêm mạc thực quản biến đổi tựa như niêm mạc ruột được gọi là Barrett thực quản. Một số ý kiến cho rằng Barrett thực quản là tổn thương tiền ưng thư và có thể chuyển thành ung thư. Trong trường hợp này, bệnh không thể điều trị bằng thuốc mà cần theo dõi kỹ bằng nội soi, đặc biệt sẽ phải can thiệp bằng thủ thuật hoặc phẫu thuật nếu người bệnh có nguy cơ chuyển sang ung thư.
Phòng tránh bệnh trào ngược dạ dày – thực quản
Trào ngược dạ dày thực quản là một rối loạn mạn tính, việc quan trọng là giáo dục người bệnh để sửa đổi lối sống và thói quen có thể giúp cải thiện bệnh mang lại kết quả điều trị lâu dài.
Cần thay đổi chế độ ăn, kiêng rượu bia, cà phê, thuốc lá, thức ăn có nhiều dầu mỡ, thức ăn chua, cay, nước uống có ga. Trái cây tốt cho sức khỏe nhưng cũng có một loại làm cho trào ngược dạ dày thực quản nặng thêm do có chứa thành phần axit nhiều như cam, chanh, bưởi, cà chua, cóc, me. Nên ăn sữa chua và các thực phẩm giàu chất xơ như đu đủ, các loại đậu, táo, bơ, bông cải, atiso… tốt cho sức khỏe, tốt cho vấn đề tiêu hóa và làm giảm trào ngược dạ dày thực quản.
Không nên ăn quá no là cách ngừa trào ngược dạ dày thực quản tốt nhất. Nên chia làm nhiều bữa, ăn ít hơn, không ăn muộn vào buổi tối, không nằm trong 2 giờ sau khi ăn, không uống quá nhiều nước trong khi ăn. Tránh bữa ăn trễ và ăn nhiều. Tránh nằm ngửa ngay sau bữa ăn và mặc đồ quá chật ngay sau bữa ăn.
Ngủ nằm đầu cao 15cm so với chân. Giảm cân nếu thừa cân, béo phì, ngưng các thuốc kích thích dạ dày./.
Đỗ Hằng