Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây ra hàng loạt các bệnh lý về phổi, trong đó có những bệnh nguy hiểm và khó điều trị như ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), viêm phế quản mạn tính. Đặc biệt, trên 90% người bệnh mắc bệnh ung thư phổi, 75% người bệnh mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là do liên quan đến sử dụng thuốc lá. Đây là 2 bệnh trong nhóm nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới.
Trong khói thuốc lá chứa tới 7000 hóa chất độc hại, trong đó có 69 chất gây ung thư như: Hắc ín, Carbon monoxide, Benzene, Nitrosamines, Formaldehyde… Khi chúng ta hít vào, không khí sẽ vào đường hô hấp trên qua mũi và miệng, nơi không khí được lọc, sưởi ấm và làm ẩm. Không khí hít vào sẽ đi qua khí quản để vào phổi. Khi khói thuốc đi vào qua miệng thì người hút thuốc đã vô tình bỏ qua cơ chế bảo vệ thứ nhất, đó là quá trình lọc ở mũi. Những người hút thuốc thường bài tiết nhiều đờm hơn những người không hút thuốc mà khả năng đưa đờm ra khỏi đường hô hấp lại kém hơn. Do khả năng bài tiết đờm kém, các chất nhầy bị giữ lại nhiều trong phổi hơn, cản trở sự lưu thông trao đổi khí và ảnh hưởng đến phổi. Các hoá chất độc hại trong khói thuốc cũng tác động lên tế bào bề mặt của đường hô hấp gây nên tình trạng viêm mạn tính, phá huỷ tổ chức, biến đổi tế bào dẫn đến dị sản, loạn sản rồi ác tính hoá.
Người bệnh mắc phổi tắc nghẽn mạn tính điều trị tại Bệnh viện Phổi tỉnh Phú Thọ
Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, nguy cơ mắc các bệnh viêm phổi tắc nghẽn mạn tính ở người hút thuốc cao hơn 10 lần so với người không hút thuốc lá. Ghi nhận tại Bệnh viện Phổi tỉnh Phú Thọ, hầu hết các trường hợp mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính đều có tiền sử hút thuốc lá. Người bệnh P.B.P, 59 tuổi, trú tại xã Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ đang điều trị tại Bệnh viện phổi tỉnh Phú Thọ là một trường hợp điển hình về việc gánh chịu hậu quả của hút thuốc lá. Ông P. có tiền sử 30 năm hút thuốc, mỗi ngày khoảng 20 điếu. Ông thường xuyên phải nhập viện vì tình trạng suy hô hấp, thậm chí là tràn khí màng phổi. Giờ đây ông luôn phải dùng thuốc hỗ trợ, chức năng hô hấp giảm đáng kể. Trường hợp khác là người bệnh N.V.Q., 58 tuổi, xã Thanh Ba có 10 năm hút thuốc lá, hiện cũng đang điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tại Bệnh viện Phổi tỉnh Phú Thọ. Ông cho biết: “Sau quá trình hút thuốc lá nhiều năm, tôi thấy sức khỏe giảm sút rất nhanh. Đến khi bị bệnh, được các bác sĩ tuyên truyền và tư vấn các biện pháp cai thuốc lá thì tôi mới bỏ hẳn thuốc lá, giờ tôi rất ân hận vì nếu biết như thế này tôi sẽ quyết tâm từ bỏ thuốc lá sớm hơn không để lại hậu quả như bây giờ, vừa ảnh hưởng đến sức khỏe của bản thân, vừa là gánh nặng cho gia đình”.
BSCKI. Nguyễn Mạnh Khang - Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi tỉnh Phú Thọ cho biết: “Bệnh viện Phổi tỉnh Phú Thọ hiện đang quản lý điều trị cho 845 người bệnh mắc phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Người bệnh COPD thường có biểu hiện ho kéo dài, khạc đờm nhiều, khó thở khi gắng sức, thở khò khè và cảm giác tức ngực. Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, giảm sức chịu đựng do thiếu oxy kéo dài. Các triệu chứng nặng dần theo thời gian và có thể xuất hiện những đợt bùng phát cấp tính, dễ dẫn đến suy hô hấp, các đợt kịch phát nếu không được kiểm soát có thể gây tử vong, tàn phế, chi phí điều trị cao khi nhập viện. Đối với người mắc COPD mà vẫn tiếp tục hút thuốc, tình trạng bệnh sẽ xấu đi nhanh chóng. Khói thuốc tiếp tục gây viêm và tổn thương mô phổi, làm giảm nghiêm trọng chức năng hô hấp và đẩy nhanh quá trình suy phổi.”
Không chỉ những người hút thuốc, ngay cả những người hút thuốc thụ động, tức là những người không trực tiếp hút thuốc cũng phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh phổi cao, do tiếp xúc lâu dài với khói thuốc. Người hút thuốc lá thụ động có thể gặp phải các bệnh như viêm phế quản, COPD và thậm chí ung thư phổi, không khác gì so với những người hút thuốc trực tiếp, đặc biệt là trẻ em và phụ nữ mang thai. Trẻ em có nguy cơ cao mắc các bệnh phổi như hen suyễn, phụ nữ mang thai có thể sinh con nhẹ cân hoặc gặp vấn đề về phát triển phổi của trẻ.
Ngừng hút thuốc giúp cải thiện chức năng phổi nhanh chóng và giảm nguy cơ mắc các bệnh về phổi và các bệnh hô hấp. Việc bỏ thuốc không chỉ bảo vệ sức khỏe của bản thân mà còn giúp bảo vệ sức khỏe của gia đình và cộng đồng. Vì vậy, hãy từ bỏ thuốc lá ngay hôm nay./.
Hoàng Oanh