Mặc dù đã có vắc xin phòng bệnh hiệu quả nhưng ước tính hàng năm có khoảng 59.000 người ở hơn 150 quốc gia, chủ yếu từ những nhóm dân cư nghèo hoặc dễ bị tổn thương, tử vong do bệnh dại. Khoảng 40% nạn nhân là trẻ em dưới 15 tuổi. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 70-110 người tử vong vì bệnh dại trong vòng 10 năm qua. Từ đầu năm 2020 đến nay đã có 57 người tử vong vì bệnh dại tại 29 tỉnh thành của Việt Nam. Con số này cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái và đáng lo ngại vì đã có các trường hợp bệnh dại xuất hiện ở những tỉnh trước đây không có trường hợp bệnh nào.
Tiêm vắc xin tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Phú Thọ
Tại tỉnh Phú Thọ, để chủ động phòng chống bệnh dại, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã đẩy mạnh hoạt động truyền thông phòng, chống bệnh dại cho người dân tại cộng đồng; tổ chức tốt hệ thống về tư vấn và tiêm phòng bệnh dại từ tỉnh đến cơ sở; tổ chức đào tạo, tập huấn hướng dẫn giám sát và phòng chống bệnh dại trên người cho cán bộ y tế các tuyến; chuẩn bị sẵn sàng các loại vắc-xin, đủ về số lượng để tiêm phòng kịp thời cho người bị nghi chó dại cắn. Trong 8 tháng đầu năm 2020, toàn tỉnh có 3176 trường hợp được tiêm vắc xin phòng dại, 583 trường hợp tiêm huyết thanh kháng dại. Khi xuất hiện các trường hợp bị súc vật cắn như chó, mèo nghi dại cắn và các trường hợp không may bị chó cắn tử vong, cán bộ y tế đến ngay địa bàn xác minh và nắm bắt tình hình để có hướng xử lý. Bên cạnh đó, Trung tâm đã phối hợp chặt chẽ với ngành thú y rà soát, tiêm phòng cho đàn chó, mèo hằng năm.
Hiện nay công tác phòng chống bệnh dại còn gặp khó khăn khi một bộ phận không nhỏ người nuôi chó chưa tự giác tiêm phòng vắc-xin dại cho đàn chó mèo, còn có tâm lý không hợp tác với thú y trong tiêm phòng; tập quán chăn nuôi chó thả rông vẫn phổ biến ở các địa phương, gây khó khăn trong việc tổ chức thực hiện tiêm phòng vắc-xin dại; một số người dân còn chủ quan trong phòng, chống bệnh dại. Khi bị chó nghi dại cắn không đến cơ sở y tế để được tư vấn và tiêm phòng bệnh dại kịp thời mà lại chủ quan, tìm mua thuốc nam, thuốc Đông y để phòng, điều trị bệnh tại nhà. Tại tỉnh ta, từ đầu năm đến nay ghi nhận 1 trường hợp tử vong do bệnh dại tại xã Mỹ Thuận, huyện Tân Sơn. Trường hợp tử vong này không tiêm phòng vắc-xin và huyết thanh kháng dại.
Giai đoạn tiền triệu chứng (thường 1- 4 ngày), người bệnh dại có biểu hiện sợ hãi, đau đầu, sốt, mệt mỏi, khó chịu, cảm giác tê và đau tại vết thương nơi vi rút xâm nhập. Giai đoạn viêm não thường biểu hiện mất ngủ, tăng cảm giác kích thích như: sợ ánh sáng, tiếng động và gió nhẹ. Ngoài ra, còn có rối loạn hệ thần kinh thực vật như giãn đồng tử, tăng tiết nước bọt, vã mồ hôi, hạ huyết áp…
Cho đến nay, bệnh dại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tuy nhiên có thể phòng và điều trị dự phòng bằng vắc xin và huyết thanh kháng dại. Để chủ động phòng chống bệnh Dại, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau: Tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y; không thả rông chó, mèo; chó ra đường phải được đeo rọ mõm; không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo; khi bị chó, mèo cắn, cào, liếm cần: Rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng đặc liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải xối rửa vết thương bằng nước sạch - đây là biện pháp sơ cứu hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh dại khi bị chó, mèo cắn, sau đó tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 70%, cồn iod hoặc Povidone, Iodine, hạn chế làm dập vết thương và không được băng kín vết thương, đến ngay cơ sở y tế gấn nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Chỉ có tiêm phòng mới ngăn ngừa không bị bệnh dại. Tuyệt đối không dùng thuốc nam, không tự chữa, không nhờ thầy lang chữa bệnh dại./.
Hiền Nguyễn