Chấn thương mắt là tình trạng mắt bị tổn thương bởi các nguyên nhân cơ học, hay hóa học khác nhau gây nên. Có 3 mức độ trong chấn thương mắt: Chấn thương phần bảo vệ bên ngoài của nhãn cầu như mi mắt, lệ đạo...; chấn thương trong nhãn cầu: giác mạc, kết mạc; và chấn thương phối hợp cả mi mắt lẫn trong nhãn cầu.
Có 2 loại chấn thương mắt là chấn thương đụng dập và chấn thương xuyên. Chấn thương đụng dập thường do những vật tù đập vào mắt, không chảy máu ra ngoài nhưng dập bên trong gây ra các tổn thương cho mắt và các bộ phận quanh mắt như: Tụ máu, bầm mi mắt; chảy máu trong mắt: xuất huyết dưới kết mạc, xuất huyết tiền phòng, xuất huyết dịch kính; đục, vỡ thể thủy tinh, bong võng mạc, rách võng mạc; tổn thương thần kinh thị giác; một số trường hợp nghiêm trọng có thể gây vỡ xương ổ mắt,…
Phẫu thuật đục thủy tinh thể cho người bệnh
Chấn thương xuyên là chấn thương gây rách tổ chức và chảy máu ra bên ngoài, thường do các vật sắc nhọn đâm vào mắt gây ra các tổn thương như: rách da mi, đứt đường dẫn nước mắt, rách giác mạc, rách kết mạc, đục vỡ thể thủy tinh, dị vật nội nhãn, dị vật hốc mắt, vỡ nhãn cầu,… đồng thời làm thoát chất dịch, tổ chức nội nhãn ra ngoài qua đường rách.
Để tránh tổn thương mắt và giúp phần xử lý tiếp theo được thuận lợi và góp phần phục hồi mắt về sau tốt hơn, chúng ta cần xử trí chấn thương mắt ban đầu đúng cách.
Nếu là chấn thương đụng giập như bầm máu mi mắt, sưng phù, tụ máu quanh hốc mắt nên sử dụng băng che mắt lại rồi đến cơ sở chuyên khoa mắt gần nhất để khám và điều trị. Nếu là chấn thương xuyên có gây rách và chảy máu phải cầm máu ngay, có thể sử dụng kháng sinh nhỏ mắt thông dụng như chloramphenicol... Tra kháng sinh và băng mắt lại. Tuyệt đối không được băng ép hoặc đè bất cứ vật gì lên mắt khi đã nghi ngờ hoặc đã chắc chắn là chấn thương xuyên. Sau đó đến ngay cơ sở chuyên khoa mắt để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Đối với dị vật kết mạc, dị vật giác mạc, chúng ta cố gắng tránh dụi mắt vì có thể làm dị vật cắm vào sâu hơn hay làm xước giác mạc. Hãy chớp mắt vào ly nước sạch để dị vật trôi ra ngoài. Nếu không được, hãy đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa mắt để được lấy ra.
Đối với các trường hợp bỏng mắt, dù do bất cứ nguyên nhân gì đều phải rửa mắt ngay tại chỗ bằng các loại nước sạch có sẵn, rửa càng nhiều càng tốt (có thể để mắt dưới vòi nước máy để rửa hoặc vục mặt vào thau nước lớn để rửa từ 5 - 10 phút). Trừ trường hợp bỏng vôi sống phải lấy hết vôi ra trước khi tiến hành rửa mắt vì vôi sống gặp nước mắt sẽ sôi lên gây thêm bỏng nhiệt. Sau đó, băng mắt và chuyển đến bệnh viện chuyên khoa mắt.
Đối với các trường hợp có vết thương xuyên nhãn cầu kèm dịch nhầy nhớt, lẫn máu, cần băng mắt ngay và chuyển đến cơ sở có chuyên khoa mắt gần nhất, không rửa mắt bằng nước và tuyệt đối không được tự ý lấy những vật lạ cắm trong mắt ra. Khi băng mắt cần nhẹ nhàng, chỉ băng che, không đè, không ép chặt vì các tổ chức nội nhãn sẽ phòi ra.
Điều trị chấn thương mắt rất phức tạp, tốn kém và mất nhiều thời gian. Do vậy, phòng tránh chấn thương, bảo vệ mắt là biện pháp hiệu quả, thiết thực nhất. Cẩn thận trong sinh hoạt, đeo kính bảo vệ mắt khi làm việc trong môi trường nguy hiểm. Không được tự ý mua, bôi thuốc mỡ hay bất kì loại thuốc nào khác khi không có chỉ định của bác sỹ. Đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được các bác sỹ xử lý kịp thời./.
Hà Hoài Thu