Tại tỉnh Phú Thọ, theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, tính từ đầu năm đến ngày 31/8/2021, trên địa bàn tỉnh đã có 2.962 trường hợp phơi nhiễm tiêm phòng vắc xin dại, trong đó có 497 trường hợp phải tiêm huyết thanh kháng dại do bị súc vật nghi dại cắn, hiện có 3 trường hợp tử vong.
Chỉ trong tháng 8/2021, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ đã tiếp nhận 2 bệnh nhi 16 tháng tuổi và 4 tuổi bị chó dại cắn. Cả 2 bệnh nhi được đưa vào viện trong tình trạng rất nặng, suy hô hấp, tím tái toàn thân, ý thức lơ mơ; kích thích, hoảng hốt, mắt đảo liên tục, hét, nói không rõ trọng tâm, tay chân vận động không rõ định hướng, tăng trương lực cơ toàn thân. Các bác sĩ đã tiến hành chọc dịch não tủy của trẻ làm xét nghiệm PCR, kết quả phát hiện rất nhiều virus dại trong dịch não tủy. Bệnh nhi được trả về với gia đình và tử vong sau đó không lâu. Tiền sử trước đó, cả 2 trẻ đều bị chó cắn/cào dẫn đến rách da, chảy máu tuy nhiên không được gia đình cho tiêm vắc xin phòng dại.
Trẻ được điều trị tích cực, siêu lọc máu liên tục
BSCKI. Hà Hải Việt, khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cho biết: “Vắc xin phòng dại thế hệ trước đây được tinh chế từ não chuột, độ tinh khiết không cao nên có thể gây ra 1 số tác dụng phụ như sốc phản vệ, ảnh hưởng đến thần kinh, suy giảm trí nhớ…Tuy nhiên, hiện nay, với sự phát triển của khoa học công nghệ, vắc xin phòng dại thế hệ mới có hai nhóm chính có nguồn gốc từ mô tự nhiên và phôi trứng. Tính an toàn và hiệu quả của vắc xin phòng dại hiện đại cao hơn hẳn so với các thế hệ vắc xin trước. Miễn dịch của cơ thể trước virus dại được tạo ra và duy trì trong khoảng thời gian lâu hơn và có thể sử dụng an toàn cho phụ nữ mang thai và người đang cho con bú.”
Bệnh dại, có thời gian ủ bệnh rất khác nhau, tùy theo vết cắn và độc lực của virut dại, có thể từ 10 ngày đến 1 năm (trung bình từ 20 - 60 ngày). Nếu vết cắn ở gần thần kinh trung ương, độc lực của virut dại mạnh thì thời kỳ ủ bệnh ngắn hơn các nơi khác. Những trường hợp nghi dại thường có các triệu chứng như: Lo lắng, thay đổi tính tình, đau ở nơi vết cắn. Thời kỳ toàn phát của bệnh, thông thường có 2 thể bệnh là thể hung dữ và thể liệt.
Để làm giảm đến mức tối thiểu lượng virus dại tại nơi xâm nhập thì ngay khi bị chó, mèo dại, nghi dại cắn, liếm hoặc tiếp xúc với chúng cần phải nhanh chóng rửa ngay thật kỹ vết thương bằng nước xà phòng đặc, nước muối hoà đặc, dội nước sạch nhiều lần, bôi chất sát khuẩn như cồn, cồn iốt đậm đặc. Khi rửa vết thương tuyệt đối không được làm dập vết thương và nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế để được kiểm tra và tiêm vắc xin phòng dại.
Với những trường hợp bị xây xát nhẹ, vết xây xát xa thần kinh trung ương thì cần theo dõi con vật trong 15 ngày. Trong thời gian theo dõi, nếu thấy con vật có biểu hiện không bình thường như: Ốm, bỏ ăn, chết, mất tích, bán hoặc mổ thịt... phải đến điểm tiêm phòng dại để được điều trị dự phòng ngay. Nếu sau 15 ngày kể từ khi người bị con vật cắn, tiếp xúc mà con vật đó vẫn sống bình thường thì không cần điều trị dự phòng.
Đối với những trường hợp bị chó, mèo dại, nghi dại cắn khi đi tiêm phòng dại cần chú ý:
- Phải tiêm sớm ngay sau khi bị cắn hoặc tiếp xúc với con vật bị dại, nghi dại.
- Phải tiêm đủ số mũi, đúng khoảng cách giữa các mũi tiêm theo chỉ định của bác sĩ đối với từng loại vaccin dại và phác đồ tiêm.
- Phải tiêm đúng liều lượng, đúng kỹ thuật và vaccin phải được bảo quản ở nhiệt độ 40C - 80C.
- Trong thời gian tiêm không nên làm việc quá sức, không uống rượu và dùng các chất kích thích.
- Không dùng các thuốc làm giảm miễn dịch... trong và sau khi tiêm phòng dại 6 tháng.
Bệnh dại, hiện nay trên thế giới chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tuy nhiện, hoàn toàn có thể phòng tránh được. Để chủ động phòng chống bệnh dại, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:
1. Cách phòng bệnh tốt nhất là phải tiêm phòng cho 100% chó, mèo nuôi đầy đủ và nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y.
2. Nuôi chó phải xích, nhốt, khi ra đường phải mang rọ mõm.
3. Diệt chó chạy rông, chó vô chủ.
4. Không nên đùa nghịch, chọc phá các con vật nuôi.
5. Khi bị chó, mèo cắn cần:
- Rửa vết thương dưới vòi nước chảy ngay lập tức với xà phòng liên tục 15 phút.
- Nếu không có xà phòng có thể xối rửa vết thương bằng nước thông thường. Đây là phương pháp sơ cứu hiệu quả nhất để chống lại bệnh dại.
- Vết thương cần được rửa sạch với cồn 70%, cồn iod
- Hạn chế làm dập vết thương và không băng kín vết thương.
- Đến ngay Trung tâm y tế gấn nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Chỉ có tiêm phòng mới ngăn ngừa không bị bệnh dại.
- Tuyệt đối không tự chữa tại nhà bằng thuốc lá dùng để đắp, rắc vào vết thương./.
Hà Hoài Thu