Mục đích tiêm
Mục đích của việc tiêm vắc-xin tổng hợp là để phòng 6 bệnh nguy hiểm ở trẻ em là bạch cầu, uốn ván, ho gà, viêm não do vi trùng HIB. Viêm gan B và bại liệt. Trong đó, mỗi loại vắc xin có thành phần khác nhau.
– Hai loại vắc xin 5 trong 1 của Chương trình Tiêm chủng mở rộng hiện nay là ComBE Five và SII do Ấn Độ sản xuất (trước đó là Quinvaxem của Hàn Quốc nhưng hiện đã ngừng sản xuất) phòng 5 bệnh nêu trên, trừ bại liệt và được tiêm ngừa miễn phí tại trạm y tế xã, phường, thị trấn. Vì vậy, nếu trẻ tiêm vắc-xin này thì sẽ được bổ sung bằng 3 liều vắc xin uống và 1 liều vắc xin bại liệt tiêm để ngừa bại liệt.
– Vắc xin 5 trong 1 của Pentaxim (Pháp) có thể ngừa được 5 loại bệnh trên, trừ viêm gan B. Trẻ cần bổ sung liều vắc xin viêm gan B đơn sau khi tiêm Pentaxim. Đây là vắc xin dùng trong tiêm chủng dịch vụ.
– Hai loại vắc xin dịch vụ 6 trong 1 là Infanrix hexa (Bỉ) và Hexaxim (Pháp) thành phần tương tự nhau có thể ngừa được đầy đủ 6 loại bệnh trên. Đây cũng là các vắc xin dùng trong tiêm chủng dịch vụ.
Cha mẹ cần nhận thức đúng về các loại vắc-xin tổng hợp 5 trong 1 và 6 trong 1
của Chương trình TCMR và tiêm chủng dịch vụ (Ảnh minh họa)
Những điểm khác biệt
Theo khuyên cáo của Tổ chức Y tế thế giới, không có vắc xin nào là an toàn tuyệt đối, phản ứng sau tiêm vắc xin nói chung có thể từ nhẹ, vừa và nặng. Phản ứng có thể toàn thân hoặc tại nơi tiêm vắc xin và đặc hiệu cho từng loại vắc xin, cũng như các thuốc hay loại vắc xin khác khi tiêm đều có thể xảy ra các phản ứng. Tuy nhiên, các phản ứng nặng thường rất hiếm gặp.
Điểm khác nhau cơ bản nhất, dễ gây tranh cãi nhất giữa vắc-xin tiêm dịch vụ (Infanrix Hexa, Hexaxim, Pentaxim) với loại vắc-xin tiêm miễn phí là ComBE Five, SII (trong Tiêm chủng mở rộng) là nằm ở thành phần ngừa ho gà:
Vắc-xin 5 trong 1 ComBE Five, SII của Ấn Độ có thành phần ho gà là vắc-xin toàn tế bào (vắc-xin tinh chế từ vi khuẩn ho gà sau khi được nuôi cấy tăng sinh trong môi trường và làm chết bằng nhiệt độ) còn vắc-xin Infanrix Hexa, Hexaxim của Pháp và Bỉ là vô bào (là vắc-xin tinh chế chỉ chứa thành phần kháng nguyên đặc hiệu sau khi đã loại bỏ những thành phần kháng nguyên không cần thiết khác của vi khuẩn). Điều đó giải thích cho lý do tại sao vắc-xin ho gà toàn tế bào gây phản ứng tại chỗ và sốt nhiều hơn vắc-xin ho gà vô bào. Nhưng điều đó cũng có một ưu điểm quan trọng là vì kháng nguyên toàn tế bào cho nên vắc-xin ho gà toàn tế bào kích thích cơ thể sinh kháng thể mạnh hơn, kéo dài hơn và có hiệu quả bảo vệ cao hơn vắc-xin ho gà vô bào. Ngoài ra, vắc-xin thành phần ho gà toàn tế bào có giá thành thấp hơn nhiều so với loại có thành phần ho gà vô bào.
Mọi vắc-xin khi được nhập khẩu vào Việt Nam, dù là ComBE Five, SII, Pentaxim, Infanrix Hexa, Hexaxim hay bất cứ loại nào khác đều phải có đủ các giấy kiểm định chất lượng gồm: kiểm định của nhà máy, kiểm định của quốc gia sở tại, và kiểm định chất lượng khi đã vào Việt Nam. Vì thế chất lượng của các vắc-xin này đều được bảo đảm. Bộ Y tế có quy định và thông tin về bảo quản cũng như sử dụng vắc-xin đầy đủ tại các trang thông tin chính thức. Tuy nhiên, các vắc xin trong TCMR như Quinvaxem trước đó, ComBE Five hay SII hiện nay có “thiệt thòi” hơn các vắc-xin dịch vụ khác bởi được phân phối miễn phí trên diện rộng, do đó, một bộ phận người dân có tâm lý nghi ngờ chất lượng của nó bởi định kiến “tiền nào của ấy”. Bên cạnh đó, Quinvaxem và ComBEFive được đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng cho nên mỗi năm Việt Nam sử dụng hết 4,5 triệu liều Quinvaxem cho 1,5 triệu trẻ trong cả nước. Do đó, số trẻ phản ứng sau tiêm, bao gồm cả phản ứng nặng như sốc phản vệ, lớn hơn rất nhiều so với Pentaxim (chỉ sử dụng khoảng hơn 100 nghìn liều tiêm cho 33 nghìn trẻ/năm) hay các vắc-xin dịch vụ khác.
Vắc-xin và mục tiêu miễn dịch cộng đồng
Trước hết, cần phải hiểu vắc-xin là một loại thuốc đặc biệt. Bản chất của vắc-xin là một chế phẩm sinh học đặc biệt có nguồn gốc từ các vi sinh vật gây bệnh hoặc độc tố của chúng hoặc do tổng hợp sinh học đã được bào chế làm mất khả năng gây bệnh nhưng vẫn còn khả năng kích thích cơ thể sinh kháng thể bảo vệ. Mục tiêu quan trọng nhất của việc triển khai tiêm chủng tại một quốc gia là tạo nên sức mạnh miễn dịch cả cộng đồng. Tỷ lệ tiêm chủng cần phải đạt từ 80 đến 90% thì mới có thể đạt tới mục tiêu chiến lược ấy. Đó là lý do Bộ Y tế Việt Nam luôn cố gắng nỗ lực trong những năm qua để đạt tỷ lệ tiêm chủng trên toàn quốc đạt hơn 90%, đẩy lùi các bệnh dịch nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe người dân.
Việc tiêm chủng cho trẻ khi trẻ đến hai, ba và bốn tháng tuổi là vô cùng quan trọng, bởi đây là thời điểm “vàng” của tiêm chủng, rất thuận lợi cho kháng nguyên đi vào cơ thể và tạo nên tấm khiên giáp cứng cáp bảo vệ sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên, giống như thuốc, không có một loại vắc-xin nào dù tốt đến đâu có thể bảo đảm an toàn tuyệt đối, bởi vì tiêm vắc-xin tức là đưa một kháng nguyên lạ vào trong cơ thể. Thông thường, mỗi cá thể phản ứng với vắc-xin ở các mức độ khác nhau và hầu hết chỉ có các phản ứng nhẹ như sốt, sưng đau tại chỗ tiêm và tự khỏi trong một, hai ngày. Tuy nhiên, một số rất ít cơ thể lại có phản ứng rất mạnh với vắc-xin như sốt cao, co giật, quấy khóc kéo dài, tím tái, thậm chí là sốc phản vệ. Vì thế, một số phụ huynh e ngại, chần chừ không đưa trẻ đi tiêm chủng, hoặc có tâm lý chờ đợi vắc-xin dịch vụ Pentaxim, Hexaxim hay Infanrix Hexa vì nghĩ nó an toàn hơn ComBE Five, SII.
Nếu vì một lý do nào đó mà chúng ta không cho trẻ em đi tiêm chủng vắc-xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng đầy đủ, đúng lịch, thì tỷ lệ tiêm chủng phòng bệnh của trẻ sẽ giảm và chắc chắn tỷ lệ miễn dịch phòng bệnh cộng đồng cũng giảm. Lúc đó, dịch bệnh sẽ bùng phát. Mỗi người dân cần có trách nhiệm không để Việt Nam trở thành một cộng đồng yếu kém miễn dịch.
Do đó, Bộ Y tế mạnh mẽ khuyến cáo: Phụ huynh hãy đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch để phòng các bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván,... vào lúc trẻ hai, ba, bốn tháng tuổi bởi đây là thời điểm “vàng” để vắc-xin phát huy cao nhất tác dụng bảo vệ sức khỏe của trẻ. Nếu liều vắc-xin nào bị bỏ lỡ hoặc tiêm muộn thì cần được tiêm lại vào thời gian sau đó. Khoảng thời gian giữa các mũi tiêm tối thiểu là một tháng. Trẻ đã tiêm mũi một, mũi hai của vắc-xin dịch vụ mà chưa tiêm đủ liều thì cũng có thể tiêm vắc-xin ComBE Five hoặc SII.
Hiện, vắc-xin ComBE Five hoặc SII được cung cấp đầy đủ tại tất cả các điểm tiêm chủng mở rộng. Các bậc cha mẹ cần phối hợp cán bộ tiêm chủng như: Chủ động thông báo cho cán bộ y tế về tình trạng sức khỏe của con mình như đang ốm, sốt hoặc tiền sử dị ứng hay phản ứng mạnh với những lần tiêm chủng trước như sốt cao, quấy khóc kéo dài, sưng đau lan rộng tại vị trí tiêm hoặc có bất thường gì khác. Phụ huynh không nên vì chờ đợi vắc-xin dịch vụ mà bỏ lỡ cơ hội tiêm phòng cho trẻ./.
Việt Đăng