Tại Việt Nam, hơn 60 năm qua, công tác dân số đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần vào sự phát triển kinh tế- xã hội của đất nước. Nước ta đã khống chế thành công tốc độ gia tăng dân số quá nhanh, giữ được quy mô dân số hợp lý và duy trì tổng tỷ suất sinh thay thế suốt hơn 10 năm qua. Sức khỏe bà mẹ và trẻ em được cải thiện rõ rệt. Cụ thể, tỷ lệ chết ở trẻ em dưới 1 tuổi, dưới 5 tuổi và tỷ lệ chết ở người mẹ giảm mạnh, mức độ giảm đã vượt các chỉ tiêu của Quốc hội và Chính phủ giao, được quốc tế công nhận và đánh giá cao. Mức sinh giảm, số người sinh ra giảm đã làm cho tỷ trọng dân số dưới 15 tuổi của Việt Nam giảm từ 42% vào năm 1979 xuống còn 25% vào năm 2015. Ngược lại, tỷ trọng dân số trong độ tuổi lao động (15-64) tăng từ 53% lên 68,4% (2015).
Chất lượng dân số Việt Nam ngày càng được cải thiện, tuổi thọ trung bình ngày càng tăng lên. Trong hơn 60 năm qua, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam đã tăng 33,7 năm từ 40 tuổi (1960) lên 73,7 (2020). Tỷ lệ suy dinh dưỡng và tỷ suất tử vong trẻ em đã giảm 2/3; tỷ số tử vong mẹ giảm 3/4 so với năm 1990. Tầm vóc thể lực của người Việt Nam có bước cải thiện. Từ năm 1993 đến nay, chiều cao trung bình của thanh niên Việt Nam tăng thêm 6,6 cm, đạt 168,1 cm ở nam (2020) và 156,2 cm ở nữ. Đặc biệt, thành công của công tác dân số và kế hoạch hóa gia đình trong suốt hơn nửa thế kỷ qua đã góp phần đạt và về đích trước thời hạn các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ về nâng cao sức khỏe bà mẹ (MDG5) và giảm tử vong ở trẻ em (MDG4).
Tại tỉnh Phú Thọ, công tác dân số và kế hoạch hóa gia đình đã được đẩy mạnh, triển khai toàn diện, tạo được sự đồng thuận trong toàn xã hội. Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình và Trung tâm Dân số các huyện, thị, thành đã tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương triển khai các chương trình, đề án hướng tới mục tiêu dân số và phát triển; các chương trình kế hoạch hóa gia đình, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, tầm soát dị tật, bệnh tật bẩm sinh và nâng cao chất lượng dân số, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tiếp tục được đẩy mạnh. Các mô hình, đề án nâng cao chất lượng dân số được tiếp tục duy trì và phát triển hiệu quả. Công tác tuyên truyền, giáo dục và dịch vụ dân số được triển khai sâu rộng, thường xuyên. Mạng lưới cung cấp dịch vụ dân số được phát triển rộng khắp, gần dân; chất lượng ngày càng cáo. Phú Thọ là tỉnh tiên phong trong các tỉnh Trung du và Miền núi phía Bắc triển khai thành công công nghệ hỗ trợ sinh sản. Từ một tỉnh có tỷ lệ phát triển dân số cao đứng đầu miền Bắc (tỷ suất sinh năm 1960 là 45,6%o, số con trung bình của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ là 6,5 con tỷ lệ tăng tự nhiên dân số 3,41%), đến nay, tỷ lệ tăng dân số bình quân hàng năm giai đoạn 2009-2019 là 1,06% (Trung du miền núi phía Bắc: 1,26%, cả nước: 1,14%). Số con trung bình mỗi phụ nữ giảm và duy trì ở mức trên 2 con trên phạm vi cả tỉnh. Cơ cấu dân số thay đổi tích cực, số lượng và tỷ trọng dân số phụ thuộc giảm, dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh. Tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi giảm còn 25%; tỷ lệ người từ 15-64 tuổi duy trì ở mức trên 65%. Cơ cấu lao động dịch chuyển theo hướng tích cực. Tỷ lệ lao động trong lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ tăng từ 20,1% lên 53,1%; lao động nông nghiệp giảm từ 79,9% xuống còn 46,9%. Chất lượng dân số được cải thiện, chỉ số phát triển con người (HDI) đạt mức trung bình của cả nước. Tỷ lệ suy dinh dưỡng và tỉ suất tử vong trẻ em thấp hơn mức bình quân chung của cả nước. Đến nay, hơn 50% bà mẹ mang thai và trẻ sơ sinh được tầm soát, chẩn đoán, can thiệp sớm một số bệnh, tật. Tầm vóc thể lực của người dân trong tỉnh được cải thiện. Tuổi thọ trung bình tăng tương đương mức trung bình của cả nước.
Đặc biệt đối với lứa tuổi vị thành niên, thanh niên (chiếm khoảng 28% dân số toàn tỉnh), tỉnh Phú Thọ đã triển khai khá hiệu quả một số mô hình, đề án can thiệp như mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân; mô hình hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái; Đề án tăng cường tư vấn và cung cấp dịch vụ DS/KHHGĐ cho VTN/TN giai đoạn 2017-2020. Kế hoạch đã được triển khai với các hoạt động đồng bộ như: Triển khai mô hình tư vấn và khám sức khỏe THN, mô hình hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái, mô hình tư vấn và cung cấp dịch vụ KHHGĐ cho công nhân KCN; Chiến dịch truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ CSSKSS/KHHGĐ đến các vùng đông dân, vùng khó khăn, vùng có mức sinh cao; phối hợp với ngành giáo dục đưa giáo dục DS/KHHGĐ vào trường học; tập huấn trang bị kiến thức chuyên biệt cho đội ngũ truyền thông viên; tổ chức hội nghị, hội thảo về CSSKSS VTN/TN; tổ chức truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng, các trang mạng xã hội, đặc biệt chú trọng truyền thông cho VTN/TN yếu thế như truyền thông cho Hội người mù, Trung tâm Bảo trợ trẻ em mồ côi tàn tật…; thành lập góc thân thiện tại các trường học, phòng khám thân thiện tại cơ sở y tế, thành lập CLB các bà mẹ có con trong độ tuổi VTN/TN; duy trì hoạt động của tổng đài tư vấn 1900 545586 đặt tại CCDS tỉnh để tư vấn và giải đáp các thắc mắc về DS/SKSS/KHHGĐ cho VTN.
Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh phối hợp với Trung tâm Dân số - KHHGĐ thị xã Phú Thọ tổ chức tập huấn Kỹ năng truyền thông, tư vấn cho ban chủ nhiệm câu lạc bộ người cao tuổi
Hưởng ứng Ngày Dân số thế giới 11/7, ngành Y tế phối hợp với các địa phương trên địa bàn tiếp tục quán triệt và phổ biến nội dung Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới đến các sở, ban, ngành, địa phương, tổ chức Đảng các cấp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức và tầng lớp nhân dân… Đồng thời, phối hợp với cơ quan truyền thông, các sở, ban, ngành, doanh nghiệp, các tổ chức chính trị xã hội, nhà trường triển khai mạnh mẽ các hoạt động truyền thông, vận động, giáo dục chuyển đổi hành vi về dân số và phát triển góp phần đạt các chỉ tiêu kế hoạch năm 2022./.
Hiền Nguyễn