Nguyên nhân và cơ chế lây lan của bệnh sốt rét
Người bị sốt rét do trong cơ thể xuất hiện loại ký sinh trùng Plasmodium gây nên. Loại ký sinh trùng này gây truyền nhiễm ở người thông qua muỗi cái Anophen chích vào máu. Từ đó ký sinh trùng tìm đường vào tế bào gan của người nhiễm bệnh và sinh sôi. Khi tế bào gan đột ngột bị phá vỡ, ký sinh trùng theo đó thoát ra và xâm nhập, sinh sôi thêm ở các tế bào hồng cầu rồi lại tiếp tục phá vỡ, sinh sôi ở các tế bào hồng cầu khác. Do đó, mỗi khi hồng cầu bị ký sinh trùng làm vỡ, người bệnh sẽ có những triệu chứng sốt khác nhau.
Từ khi người bệnh bị muỗi Anophen đốt cho đến khi có các triệu chứng lâm sàng đầu tiên được xem là thời gian ủ bệnh của sốt rét. Thời kì ủ bệnh này thường kéo dài 9 - 12 ngày, tùy vào loại ký sinh trùng sốt rét người bệnh bị nhiễm.
Triệu chứng của bệnh sốt rét
Khi mới mắc bệnh, những biểu hiện ban đầu có thể thấy như sốt, ớn lạnh, vã mồ hôi, cơ thể nhức mỏi, thường xuyên buồn nôn và ói mửa và tái phát các triệu chứng mỗi 48 - 72 giờ, tùy theo cơ thể của từng bệnh nhân và độ nhiễm ký sinh trùng sốt rét. Sốt rét thường có hai thể lâm sàng là sốt rét thể thông thường và sốt rét ác tính.
Sốt rét thể thông thường: Là những triệu chứng thường gặp ban đầu khi mắc bệnh sốt rét và không đe dọa đến tính mạng người bệnh. Tùy cơ thể mỗi người, mà có những biểu hiện sốt khác nhau như:
- Sốt điển hình với ba giai đoạn: Rét run – sốt – vã mồ hôi.
- Sốt không điển hình: Là những biểu hiện sốt không thành cơn hay ớn lạnh, rét và nổi da gà (ở những bệnh nhân mắc bệnh tại vùng dịch), hoặc sốt liên tục, dao động (ở bệnh nhân là trẻ em, người bị sốt rét lần đầu).
- Các biểu hiện như lá lách phình to, gan to, thiếu máu, người xanh xao, suy nhược.
Sốt rét ác tính: Đây là trường hợp bệnh nhân sốt rét trở nặng, có những biến chứng nguy hiểm đe dọa đến tính mạng người bệnh, với các biểu hiện đặc biệt như:
- Sốt cao liên tục.
- Rối loạn ý thức nhẹ : Ngủ li bì, mơ sảng, nói lẩm bẩm,…
- Rối loạn tiêu hóa: Buồn nôn, tiêu chảy, bau bụng cấp, buồn nôn, ói mửa.
- Xuất hiện những cơn đau đầu dữ dội.
- Cơ thể trở nên thiếu nhiều máu: Da xanh tái, niêm mạc nhợt, ánh nhìn lờ đờ.
Tác hại của bệnh sốt rét
Bệnh sốt rét có thể gây chết người nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Trẻ em bị mắc bệnh sốt rét cơ thể còi cọc, chậm lớn, kém thông minh.
Phụ nữ có thai bị mắc bệnh sôt rét gây sảy thai, đẻ non hoặc dễ mắc những tai biến trong khi sinh nở.
Người mắc bệnh sốt rét làm giảm thu nhập, tốn kém tiền chữa bệnh của gia đình, làm cho đời sống khó khăn và ảnh hưởng đến phát triển kinh tế xã hội.
Phòng tránh bệnh sốt rét
Bệnh sốt rét hiện nay vẫn chưa có vắc xin phòng bệnh, vì vậy biện pháp diệt muỗi, lăng quăng/bọ gậy và phòng chống muỗi đốt vẫn là biện pháp chủ yếu và hiệu quả nhất. Để không mắc bệnh sốt rét, người dân cần thực hiện các biện pháp sau:
Thường xuyên ngủ màn, ngay cả ban ngày, tốt nhất là nằm màn có tẩm hóa chất diệt muỗi.
Diệt muỗi truyền bệnh sốt rét bằng cách phun thuốc lên tường, vách, trong nhà.
Phát quang bụi rậm quanh nhà, khơi thông cống rãnh, sắp xếp vật dụng trong nhà ngăn nắp, sạch sẽ, quần áo phải được xếp gọn gàng không nên treo hay móc quần áo trên tường làm chỗ cho muỗi đậu,…
Mặc quần áo dài khi làm việc trong rừng hoặc làm việc vào ban đêm, ngoài trời để phòng tránh muỗi đốt, có thể sử dụng kem xua muỗi, đốt nhang xua muỗi,…
Khi thấy các biểu hiện của bệnh sốt rét như: Rét run, sốt nóng sau đó vã mồ hôi hoặc cảm thấy ớn lạnh, gai rét, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng và phòng lây nhiễm cho người xung quanh./.
Khánh Ngọc tổng hợp