Lạm dụng rượu hay sử dụng rượu gây hại
Nghiện rượu là vấn đề xã hội đối với mọi quốc gia bởi tác hại gây rối đến tình trạng sức khỏe tâm thần và cơ thể của cá nhân, tác động đến các vấn đề kinh tế, xã hội. Ở nước ta mỗi năm người Việt Nam tiêu thụ khoảng 350 triệu lít rượu, trong đó có rượu nấu thủ công đến 90%. Loại rượu này được sản xuất ở mọi nơi, giá rẻ, không ai kiểm soát chất lượng nên độc tính rất cao, người sử dụng càng có nguy cơ ngộ độc cao hơn. Mặt khác số nghiện rượu và lạm dụng rượu đang ngày càng gia tăng. Theo lạm dụng rượu, nghiện rượu có thể gây xơ gan, loét dạ dày, tâm thần, xuất huyết tiêu hóa ...
Các biểu hiện triệu chứng của lạm dụng rượu
Bệnh nhân có các biểu hiện khí sắc giảm, tình trạng căng thẳng, mất ngủ, các rối loạn tâm thần do rượu, sảng rượu, ảo giác do rượu, hoang tưởng, trầm cảm và lo âu, các bệnh não thực tổn do rượu. Các bệnh não thực tổn do rượu như: Loạn thần, Korsakov (Cô-xa-cốp), phân liệt, bệnh não thực tổn. Các biến chứng cơ thể do sử dụng rượu, loét dạ dày, bệnh gan, run tay chân, tai biến hoặc chấn thương do dùng rượu, trí nhớ giảm, tập trung chú ý kém.
Bên cạnh đó, còn có thể có các vấn đề liên quan đến pháp luật và xã hội do uống rượu, các rắc rối về tài chính, việc làm, hôn nhân.
Các biểu hiện hội chứng cai nghiện vã mồ hôi, run ảo giác, nôn buổi sáng. Bệnh nhân có thể không thừa nhận hoặc không nhận biết các vấn đề do rượu.
Tiêu chuẩn chẩn đoán lạm dụng rượu
Lạm dụng rượu đơn vị chuẩn để thăm cồn tuyệt đối số lượng rượu được xác định theo nhiều tiêu chuẩn khác nhau, từng quốc gia hay khu vực. Ví dụ 21 lần uống/1 tuần đối với nam giới, 14 lần uống/1 tuần đối với nữ giới, 1.000 ml rượu vang/24h, 400- 500 ml rượu trắng/24h. Dùng rượu quá nhiều đã gây ra các tổn hại cơ thể như: Bệnh gan, xuất huyết tiêu hóa, các rối loạn tâm thần, trầm cảm, lo âu do rượu; các tổn hại khác như: nợ nần, mất việc, ly hôn. Sử dụng bảng phỏng vấn chuẩn có thể xác định việc lạm dụng rượu.
Nghiện rượu là một hội chứng tâm sinh lý, tiếp tục uống rượu mặc dù biết có hại. Khó khăn trong kiểm soát thói quen uống rượu, thèm uống rượu mạnh mẽ. Khả năng dung nạp càng tăng, uống ngày càng nhiều. Xuất hiện hội chứng cai khi ngừng uống rượu, lo âu, vã mồ hôi, tăng nhịp tim, run, hoang tưởng, ảo giác có thể co giật hoặc kích động thần kinh vận động cơn co giật kiểu động kinh lớn
Say rượu và say rượu bệnh lý
Say rượu đơn thuần: Chỉ rối loạn ngôn ngữ, trạng thái choáng váng
Say rượu bệnh lý: Có các rối loạn tâm thần cấp tính xảy ra ngay sau khi uống rượu, có thể lượng rượu nhỏ triệu chứng xảy ra rất đa dạng nhưng rối loạn ý thức và hành vi nặng nề có thể gây nguy hiểm cho bản thân và xã hội. Các cơn xung đột hành vi, rối loạn hoạt động tư duy và thăng bằng trạng thái này có thể kết thúc đột ngột, đôi khi bằng một giấc ngủ sâu. Sau đó bệnh nhân quên hết.
Điều trị chăm sóc phòng ngừa lạm dụng và nghiện rượu
Nghiện rượu là một bệnh lý gây nhiều hậu quả nghiêm trọng về cơ thể và tâm thần cho cá nhân, tổn hại về kinh tế và xã hội. Mặt khác số người lạm dụng rượu và nghiện rượu ngày càng tăng. Theo tài liệu của Tổ chức Y tế Thế giới ở các nước công nghiệp phát triển tỷ lệ nghiện rượu từ 0,1- 1% dân số. Nghiện rượu ở phụ nữ và người trẻ ngày càng tăng và cứ 3-4 người lạm dụng rượu thì có 1 người nghiện rượu. Vì vậy việc giảm tỷ lệ sử dụng gây hại điều trị cho những người nghiện rượu và phòng nghiện rượu là một phần tất yếu của mọi quốc gia.
Phương pháp kiềm chế uống rượu: Bắt đầu từ đồ uống có cồn chuyển sang các đồ uống có độ cồn thấp hơn, ăn trước khi uống hoặc vừa ăn, vừa uống để chậm hấp thu rượu, uống cạn cốc nước trước khi rót rượu, đặt cốc xuống sau mỗi ngụm rượu. Tránh tham gia liên hoan, tiệc tùng, tham gia các hoạt động khác phải uống rượu.
Thực hành kỹ năng từ chối bằng cách trình bày một cách khẳng định và rằng ý muốn từ bỏ rượu. Thảo luận và đưa ra mục tiêu rõ ràng cho việc giảm rượu. Ví dụ: Không uống quá 2 lần/24h, tuần lễ có 2 ngày không uống rượu.
Điều trị nghiện rượu: Điều trị nghiện rượu phụ thuộc sự tự giác của bệnh nhân và tái thích ứng xã hội, nghiện rượu ngoài rối loạn tâm thần còn biến đổi suy thoái nhân cách nên ngoài thuốc cần có các liệu pháp tâm lý và sự kết hợp giữa bệnh nhân, gia đình, bạn bè và cơ quan.
Về nguyên tắc điều trị: Liệu pháp tâm lý và môi trường kết hợp với liệu pháp y học, các phương pháp giải độc bằng thuốc, các phương pháp làm dịu cơn thèm rượu bằng các thuốc có hướng tâm thần.
Các phương pháp phục hồi chức năng sinh lý: Các cơ quan trong cơ thể xoa bóp, bấm huyệt, thư giãn, luyện tập gây phản xạ sợ rượu bằng thuốc, điều trị hội chứng cai, điều trị nội trú. Điều trị hội chứng cai bằng các nhóm thuốc bình thản, các thuốc thích hợp điều chỉnh các chức năng cơ quan giải độc bổ sung nhóm Vitamin B và Vitamin C.
Cần chú ý: Khi gây ra hội chứng cai hoặc vì lý do nào đó bệnh nhân phải ngừng rượu, có thể có cơn sảng rượu cấp còn gọi là sảng run cần phải điều trị tại bệnh viên.
Phòng ngừa nghiện rượu: Cần định chế luật pháp để kiểm soát, quản lý việc sản xuất đồ uống có cồn. Hạn chế toàn bộ việc tiêu thụ rượu không qua thuế và sự giám sát.
Vai trò của xã hội và cộng đồng trong phòng chống nghiện rượu: Thành lập các nhóm câu lạc bộ cho người nghiện, hướng dẫn người nghiện tự theo dõi và các tập tính uống rượu an toàn hơn, giảm thời gian uống để giảm nhu cầu và giảm tác hại của rượu./.