Vàng da là hiện tượng thường gặp ở trẻ sơ sinh. Có hai loại vàng da là vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý.
Vàng da sinh lý thường xuất hiện vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 5 sau khi sinh và kéo dài tới 7 đến 10 ngày thì hết.
Đặc điểm của vàng da sinh lý là da có màu vàng sáng, mức độ vàng nhẹ, xuất hiện từ mặt rồi lan ra toàn thân và tứ chi. Trẻ vẫn ăn ngủ bình thường, không sốt, phân vàng, nước tiểu trong. Cơ chế của hiện tượng vàng da sinh lý là do sau khi sinh có một số hồng cầu chứa huyết sắc tố F bị vỡ, giải phóng ra bilirubin tự do trong máu. Trong khi đó chức năng gan của trẻ sơ sinh chưa được hoàn chỉnh, không chuyển hết bilirubin tự do thành bilirubin kết hợp nên bilirubin tự do ứ lại trong máu. Đồng thời, tổ chức thành mạch của trẻ sơ sinh còn xốp, bilirubin tự do trong máu dễ thấm vào tổ chức mỡ dưới da là cho da có mầu vàng. Nói chung hiện tường vàng da sinh lý chỉ thoáng qua, không phải điều trị gì, chỉ cần cho trẻ bú sớm và đầy đủ thì hiện tượng vàng da sẽ hết dần.
Sau khi sinh nếu trẻ có vàng da thì phải theo dõi hàng ngày. Đặc biệt khi trẻ có vàng da tăng nhanh, kèm theo vàng mắt và nhất là những trường hợp vàng da xuất hiện trước ngày thứ 3 sau sinh thì có thể trẻ bị vàng da bệnh lý. Đặc điểm của trẻ bị vàng da bệnh lý là trẻ bị vàng da sớm, vàng da tăng rất nhanh, vàng đậm, thiếu máu rõ; gan lách có thể to; đôi khi có xuất huyết dưới da.
Nguyên nhân gây vàng da bệnh lý gặp ở những trẻ bị rối loạn cấu tạo hồng cầu gây tan huyết tiên phát. Cũng có thể gặp ở những trẻ bị tan huyết thứ phát như tan huyết tại các khối máu tụ; do dùng vitamin K tổng hợp liều cao, kéo dài; tổn thương gan do ngạt, nhiễm khuẩn, nhiễm độc toan máu nặng…
Vàng da bệnh lý nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị đúng, kịp thời thì trẻ có thể bị biến chứng vàng nhân não. Đặc điểm của trẻ có biến chứng vàng nhân não là trẻ bỏ bú; li bì; mất phản xạ sau sinh; trẻ có thể kích thích; co giật; khóc thét; dần dần thở chậm rồi ngừng thở. Khi trẻ có biến chứng vàng da nhân não thì đa số bị tử vong, số ít có thể sống nhưng thường mang di chứng nặng nề về tinh thần và vận động với hội chứng bại não. Do đó trẻ cần được theo dõi những diễn biến hàng ngày về màu sắc da. Khi thấy vàng da xuất hiện trước 3 ngày tuổi hoặc vàng da tăng nhanh cần đến cơ sở y tế để được điều trị ngay, điều trị đúng tránh biến chứng gây ảnh hướng đến sức khoẻ của trẻ./.